Terug naar het overzicht
Gazon herstellen Gezond gazon

Doorzaaien

Wanneer een gazon er niet meer mooi bijligt, laten veel mensen het verwijderen om nieuw gras te zaaien of gazonzoden te leggen. Er is echter nog een derde, eenvoudigere optie. Je kan een uitgedund gazon met kale plekken namelijk ook gewoon renoveren door middel van doorzaaien.

Hierbij breng je nieuw gazonzaad in een bestaand gazon. Op deze manier kan je zonder omslachtige tuinwerken reeds na 2 à 3 weken opnieuw genieten van een mooi, dicht grasperk. Doorzaaien is bovendien meer dan alleen het herstellen van kale plekken. Door een bestaand gazon regelmatig een doorzaaibehandeling te geven, zorg je voor een continue verjonging van het grastapijt. Op deze manier is het gazon veel weerbaarder tegen mos, onkruid en ziektes.

Wat is doorzaaien?

Doorzaaien is een eenvoudige manier om een oud gazon nieuw leven in te blazen.
Doorzaaien is een eenvoudige manier om een oud gazon nieuw leven in te blazen.

Doorzaaien houdt in dat je nieuw graszaad tussen de reeds aanwezige grasplantjes van een gazon zaait. Hierdoor herstel je niet alleen de kale plekken tussen het gras, maar geef je je grasperk ook een verjongingskuur. Deze techniek komt oorspronkelijk uit de golfsport en is merkelijk eenvoudiger en budgetvriendelijker dan het inzaaien of het leggen van gazonzoden. Je hoeft het oud gras namelijk niet weg te halen of om te ploegen. De bodem behoudt zijn stevigheid zodat je de vernieuwde grasmat reeds na enkele weken mag betreden. Doordat jong gras sterker is, zal het gazon ook beter bestand zijn tegen zijn natuurlijke vijanden zoals hitte, droogte en beloping. Het doorzaaien maakt dan ook steeds vaker deel uit van een tuinonderhoudscontract bij mensen die het hele jaar door een groen en gezond gazon willen.

Waarom is doorzaaien noodzakelijk?

Na de aanleg van een nieuw gazon sterven reeds na enkele jaren de eerste grasplantjes af. Niet alle grasplantjes beschikken namelijk over dezelfde levenscyclus. Een gazon bestaat uit een samenstelling van verschillende grassoorten (of cultivars) die elk hun eigen eigenschappen hebben. Zo is de ene soort bijvoorbeeld beter bestand tegen droogte dan andere. Bij een langdurige droogte krijgen bepaalde grassoorten het dan ook moeilijk en kunnen ze uiteindelijk afsterven. Wat overschiet, is een éénzijdig, mager gazon dat er sprietiger uitziet en veel kale plekken vertoont.

Deze plekken kan je eenvoudig herstellen en zelfs voorkomen door je gazon regelmatig door te zaaien. Dit biedt bovendien de mogelijkheid aan de tuinaannemer om het gazon aan te vullen met de oorspronkelijke grasssoorten of met soorten die beter aangepast zijn aan bepaalde noden (zoals bijvoorbeeld gazons die vrijwel permanent in de schaduw liggen).

Waarom zijn kale plekken in je gazon een probleem?

Wanneer er kale plekken in een gazon ontstaan, kan gras dit moeilijk uit zichzelf herstellen. Doordat het frequent wordt gemaaid, kan gras geen zaad ontwikkelen om zich zo te vermenigvuldigen. Hierdoor krijgen onkruid en mossen de kans om zich te nestelen in de grasmat. Dit is een probleem voor een tuinliefhebber die van een strak gazon houdt. Onkruid en mossen groeien en verspreiden zich namelijk sneller dan gras zodat ze het ook zullen verdringen.
Je kan onkruid tijdelijk afremmen door het te wieden, veel te maaien en het gazon te verticuteren, maar uiteindelijk zal een gazon met onkruid er jaar na jaar slechter uitzien. De beste manier is dan ook om de natuur een handje te helpen en zelf graszaad in de bodem aan te brengen.

Kale plekken in een gazon knap je best snel op.
Kale plekken in een gazon knap je best snel op.

Wat kan kale plekken in een gazon veroorzaken?

Er zijn uiteenlopende redenen waarom kale plekken in een gazon kunnen verschijnen. We sommen hieronder de meest frequente op:

Langdurige droogte en extreme hitte: 

Aanhoudende droogte en hitte bezorgen gras stress. Vooral de ‘cool season’-grassen zoals Engels raaigras, veldbeemdgras, roodzwenkgras en struisgrassen krijgen het dan moeilijk. Het gras verdort en kan in bepaalde omstandigheden zelfs helemaal uitdrogen. Hierbij speelt de diepte van de inworteling van het gras en het type van bodem een grote rol. Vooral gazons op zandgrond krijgen het bij watertekort hard te verduren.

Wateroverlast

Wanneer het regenwater niet snel genoeg in de bodem kan verdwijnen, onstaan er plassen die onherstelbare schade kunnen verrichten aan het gazon. Het gras verstikt, wortels rotten, er kunnen schimmels ontstaan en de grond verdicht veel sneller bij betreding. Zorg daarom voor een goede beluchting van het gazon. Door kleine gaten in de bodem te prikken, zorg je ervoor dat het regenwater in de bodem afgevoerd wordt.

Extreme winterkou

Na een harde winter bezwijken vaak de zwakste grasplantjes. Ook wanneer je bevroren gras of een besneeuwd gazon betreedt, is er kans dat het gras beschadigd wordt.

Verticuteren

Bij het verticuteren is het belangrijk om met kwalitatief gereedschap te werken. Met een slecht werkende of fout ingestelde machine kan je de wortels van het gras namelijk beschadigen. Ook wanneer het verticuteren op een correcte manier gebeurt, kunnen er na het weghalen van het mos kale plekken verschijnen.

Overbemesting

Wanneer er te veel kunstmest op een bepaalde plaats van het gazon wordt toegediend, kan verbranding ontstaan. De zouten van de mest onttrekken dan alle vocht uit de graswortels zodat het gras geel verkleurt en uiteindelijk kan afsterven.

 

Bij overbemesting wordt het gras geel en kan het uiteindelijk sterven.
Bij overbemesting wordt het gras geel en kan het uiteindelijk sterven.

Intensief gebruik:

Er kunnen lage plekken ontstaan op plaatsen waar het gazon zeer frequent wordt betreden: spelende kinderen, huisdieren, een tuinfeest, een zwembad of tuinmeubilair.

Zuurtegraad:

Bodems verzuren op een natuurlijke manier of door ‘zure regen’. Als de bodem te zuur is (pH-waarde tussen 1 en 5), kunnen de graswortels niet voldoende voedingsstoffen opnemen. Het gras groeit dan minder snel, wordt dunner en kan uiteindelijk verdwijnen. Een te lage pH bevordert ook de ontwikkeling van mos.
 

Het gras heeft vaak te lijden met spelende kinderen. Doorzaaien is dan nodig.
Het gras heeft vaak te lijden met spelende kinderen. Doorzaaien is dan nodig.

Gazonziektes:

Bij een combinatie van bepaalde factoren kunnen zich schimmelziektes ontwikkelen in een gazon. De meest voorkomende van deze ziektes zijn sneeuwschimmel (Microdochium nivale), rooddraad (Laetisaria fuciformis), roest (Puccinia soorten). Meestal verschijnen hierbij eerst ronde plekken in de grasmat die zich daarna snel verspreiden. Naargelang de schimmelziekte kan het gras afsterven en ontstaan er kale plekken in het gazon.

Ongedierte:

Ongedierte zoals mollen en verschillende insecten kunnen heel wat schade aanrichten aan een gazon. Zo ontsieren mollen een gazon door molshopen te maken en ondergrondse gangen te graven. Ook mieren kunnen met hun nest voor kale plekken in het gazon zorgen. Tenslotte vormen engerlingen en emelten steeds vaker een ware plaag in onze tuinen. Deze larven hebben het gemunt op graswortels zodat er grote stukken gras los komen te liggen.

Schimmelziektes zoals deze heksenkring kunnen kale plekken veroorzaken in een gazon. Foto Advanta Seeds.
Schimmelziektes zoals deze heksenkring kunnen kale plekken veroorzaken in een gazon. Foto Advanta Seeds.

Waarom kiezen voor een professionele doorzaaimachine?

Indien het gazon niet te groot is, kan je met de hand doorzaaien of bijzaaien. Het resultaat kan echter snel tegenvallen. Het vergt namelijk heel wat vakmanschap om op deze manier het graszaad gelijkmatig te verdelen. Bovendien mag er geen wind zijn. Eenvoudiger is met een strooiwagen of met een professionele doorzaaimachine. Zo ben je zeker dat het graszaad op een gelijkmatige manier wordt verdeeld over het te herstellen gazon.

Bepaalde doorzaaimachines onderscheiden zich doordat ze het graszaad in de bodem zelf inbrengen. Dit heeft als groot voordeel dat het zaad niet meer zichtbaar is voor vogels, niet meer weggeblazen kan worden door de wind of door een harde regenbui weggespoeld kan worden. Bovendien vergroot deze manier van doorzaaien de kans dat het graszaad zal kiemen. In de bodem blijft het zaad namelijk vochtig, zodat het beschermd is tegen uitdroging. Dit is zeker niet het geval wanneer het graszaad op de bodem wordt uitgestrooid.

Wat is de juiste zaaidiepte bij het doorzaaien?

Graszaad wordt bij voorkeur +/- 5 mm onder de aarde ingebracht. Dat zorgt ervoor dat het zaad voldoende afgedekt en dus beschermd is, maar ook dat de bladscheut vlug bovengronds zal komen. Zo kan de bladgroenwerking (of fotosynthese) plaatsvinden. Indien je met een doorzaaimachine werkt die de zaadjes in de bodem brengt, stel je de werkdiepte het best in op 8 mm tot 1 cm. De zaadjes vallen namelijk zelden tot de bodem van de groef.

Waarom moet je een pas doorgezaaid gazon walsen?

Na het doorzaaien, is het aangewezen om het gazon te walsen. Zo maken de zaden contact met het bodemvocht en zullen ze sneller kiemen. De betere doorzaaimachine is standaard uitgerust met een loopwals en zal tijdens het doorzaaien al meteen de grond aanwalsen.

Met welk debiet doorzaaien?

Het debiet waarmee gezaaid wordt, hangt af van de staat van het gazon en het type renovatie dat je met het doorzaaien beoogt.

  • Als je preventief doorzaait om het jaarlijkse natuurlijke afsterven van gras te compenseren, zal de aftakeling veelal nog niet ingetreden zijn en zal de densiteit van het bestaande gazon nog voldoende groot zijn. In dat geval is het overkill om te veel graszaad te strooien. Je kunt het debiet beperken tot 20 gr/m².
  • Als mos en onkruid al hun plaats in het gazon verworven hebben of een dikke viltlaag het gras verstikt heeft, ontstaan er na een intensieve gazonreiniging grote ruimtes tussen de overgebleven grasplantjes. De aarde is duidelijk zichtbaar. In dat geval moet het nieuw gezaaide gras veel ruimte opvullen. Strooi in dat geval 25 à 30 gr/m².
  • Als er door ziekte of droogte grote grassterfte opgetreden is en er grote kale plekken ontstaan zijn, kun je het doorzaaien als nieuwaanleg beschouwen. In dat geval kun je de dosis opdrijven tot 35 gr/m².

De keuze van goed doorzaaizaad is zeer belangrijk.
De keuze van goed doorzaaizaad is zeer belangrijk.

Welk graszaad kiezen bij het doorzaaien?

Graszaad dat snel kiemt

In principe kun je elk type graszaad gebruiken om door te zaaien. Toch speelt de tijd een belangrijke rol. Het graszaadje heeft tien dagen nodig om te kiemen, wortel te schieten en met zijn blad bovengronds uit te piepen. Dit is namelijk de tijdspanne waarop het bestaand gras van het gazon gemiddeld gemaaid wordt. Verschillende grassoorten zijn van nature trager in het kiemen en maken dus bij een doorzaaibehandeling minder kans om volwaardig uit te groeien. Daarom ontwikkelden zaadfabrikanten (zoals Advanta, DLF, Compo en Barenbrug) speciale grasmengsels voor het doorzaaien die samengesteld zijn uit vlug kiemende grassoorten. Bepaalde graszaadmengsels zijn voorzien van een kiemversnellende coating. Die kiemversnellers zorgen voor een snellere opkomst van het gras en vergroten dan ook de overlevingskansen van het jonge gras.

Door een gazon regelmatig door te zaaien, krijg je een sterke en gezonde grasmat.
Door een gazon regelmatig door te zaaien, krijg je een sterke en gezonde grasmat.

Zaad dat kiemt bij lage temperatuur

Een andere eigenschap die interessant is voor doorzaaizaad, is dat het reeds kiemt bij een lagere bodemtemperatuur zoals bv. 5 °C. Dit heeft als groot voordeel dat dit speciaal doorzaaigraszaad zich vroeger ontwikkelt dan het bestaande gazon, dat meestal een temperatuur rond de 10 à 12 °C vereist. Dat zorgt voor betere doorgroeikansen voor het nieuwe graszaad en laat toe om vroeg in het seizoen te starten met het doorzaaien.

Graszaad dat goed bestand is tegen droogte

Uitdroging vormt het grootste risico voor het kiemen van graszaad. Er wordt dan ook gezocht naar grassoorten die minder water behoeven en droogtebestendiger zijn. Hierdoor hebben deze grassoorten het gemakkelijker bij droge en hete zomers.

Wanneer doorzaaien?

De aangewezen periode om door te zaaien is het najaar.
In het najaar zijn alle factoren meestal gunstig voor een vlugge ontkieming en opkomst:

  • Na de zomer is de bodem meestal opgewarmd, wat een vlugge kieming bevordert.
  • Er is minder kans op hoge temperaturen en dus uitdroging van de toplaag.
  • Tijdens het najaar valt meestal genoeg neerslag terwijl er weinig verdamping optreedt.
  • Het bestaand gras groeit minder hard zodat het nieuw gras minder concurrentie ervaart.
  • Het maaiseizoen loopt op zijn einde, zodat het gazon minder wordt betreden.
  • Er is nog niet meteen een risico op nachtvorst.
  • Het jonge gras krijgt een aantal maanden de tijd om zich stevig te ontwikkelen zonder al te veel stressfactoren (zoals droogte).

Een andere periode die gunstig is voor het doorzaaien, is het voorjaar (ongeveer van maart tot mei). De concurrentie met het bestaande gras zal dan wel groter zijn dan in het najaar. Door de lagere bodemtemperatuur kan de kieming ook iets langzamer gebeuren. Dit kan je oplossen door te kiezen voor graszaad met een groeiversnellende coating zodat het sneller zal kiemen.

Een derde optie is om tijdens de zomer door te zaaien. Dit kan wel enkel indien de bodem niet uitgedroogd is en er voldoende regen verwacht wordt. Anders is er veel kans dat het kiemproces start, maar de kiem meteen daarna uitdroogt.

Voorbereiding voor het doorzaaien

Bij het doorzaaien moet het ingebrachte graszaad de concurrentie aangaan met de reeds aanwezige grasplantjes. Er ontstaat hierbij een race tussen hen naar zonlicht, vocht en voedingsstoffen. Om het nieuwe gras alle kansen te geven, is het dan ook belangrijk de nodige voorbereidingen te treffen.

Kort maaien

Begin met het bestaande gras te maaien. Doe dit op de kortst mogelijke stand van de maaier. Op deze manier beperk je de voorsprong die het bestaande gras heeft op de nieuwe grasscheuten. Kies hierbij voor een maaier met opvang. Maaisnippers zouden anders het graszaad kunnen hinderen bij het kiemen. Een maaier met opvang heeft voldoende zuigkracht om niet alleen de maaisnippers op te zuigen, maar ook ander losliggend organisch materiaal tussen de grashalmen. Nu is het gazon klaar om grondig gereinigd te worden. 

Verticuteren

Verwijder hierna alles wat de groei van het jonge gras in het bestaande gazon kan afremmen. In de loop van de maanden hoopt zich namelijk tussen de grassprieten organisch afval op dat een laag vormt die verstikkend kan werken voor het gras en zeker voor het graszaad. Dit afval is zeer divers: maaisnippers die achterblijven, afgestorven grashalmen, verdroogde bovengrondse wortels, bladeren van bomen en planten, bloesemblaadjes die inwaaien, uitwerpselen van dieren, onkruid, zaden, mossen ...

Om de grasmat grondig te reinigen, heb je een verticuteermachine nodig. Hiermee rij je één of meestal meerdere keren over het gazon. Probeer de rijrichting haaks ten opzichte van een eerdere rijrichting te kiezen. Hark na het verticuteren alle losgemaakte materiaal weg dat boven op het gazon ligt. Controleer tijdens het harken of de verticuteerbeurt grondig genoeg was. Als je nog plaatsen opmerkt waar er te veel materiaal in het gazon steekt, kun je die nog eens verticuteren. Alleen wanneer het gazon volledig gereinigd en opgeruimd is, kun je met de doorzaaimachine aan de slag.

Vergeet niet om het gazon eerst te verticuteren, voordat je het doorzaait.
Vergeet niet om het gazon eerst te verticuteren, voordat je het doorzaait.

Gazontip:

Bij het doorzaaien is een vlugge kieming van het graszaad de sleutel tot succes. Daarom moet aan een aantal voorwaarden voldaan worden:

  • Zorg ervoor dat het zaad op de juiste diepte (± 5 mm) in de bodem terechtkomt. De bodem houdt vocht vast rondom het zaad, wat de kieming op gang brengt. Het beschermt tevens de kwetsbare kiem tegen uitdroging.

  • Zorg voor de juiste temperatuur. De aangewezen bodemtemperatuur bedraagt 10 tot 12 °C. Dat wil zeggen dat de gemiddelde buitentemperatuur zowel overdag als 's nachts bij voorkeur hoger is.

  • De bodem moet voldoende vocht bevatten in de bovenlaag. Bij voorkeur wordt doorgezaaid na een periode van regen, maar het is ook belangrijk dat na de doorzaaibeurt de bodem ook vochtig blijft. Gedurende een periode van veertien dagen is een dosis van 10 L/m² aangewezen. Kies daarom een periode uit waarin voldoende regen voorspeld wordt, zodat het vocht natuurlijk aangereikt wordt. Bij een tekort moet je extra bijsproeien.

Een goede voorbereiding is zeer belangrijk bij een gazonrenovatie.
Een goede voorbereiding is zeer belangrijk bij een gazonrenovatie.

Nabehandeling

Topdressen

Om de slaagkansen van het doorzaaien te vergroten, raden we aan om het gazon te topdressen. Dit is het opstrooien van een vulmiddel op het gazonoppervlak. Hiermee werk je kleine oneffenheden weg die kunnen ontstaan door het verticuteren en doorzaaien. Bovendien verzeker je dat alle zaadjes zeker afgedekt zijn zodat er minder kans is op uitdroging of dat vogels ze meepikken.

Het topdressen kan met zand, gewone aarde of fijn gezeefde compost. Compost heeft hierbij enkele troeven. Het houdt het vocht namelijk goed vast en warmt door zijn donkere kleur vlug op. De bodem zal hierdoor langer op temperatuur blijven. Compost is trouwens ook een bodemverbeteraar. Een dunne laag groencompost van 5 L/m² is hierbij voldoende om alle groeven af te dekken.

Door te topdressen werk je de oneffenheden van het gazon weg. Foto: Parnassia Gardens uit Kortenberg
Door te topdressen werk je de oneffenheden van het gazon weg. Foto: Parnassia Gardens uit Kortenberg

Organische meststof

Wanneer de jonge grasplantjes boven de bodem komen piepen, is hun energiereserve opgebruikt die in het graszaad was opgeslagen.

Om verder te groeien, moet het jonge gras zijn voedingsstoffen dan ook zelf ophalen. Je kan het jonge gras helpen door na de eerste maaibeurt extra meststof toe te dienen. Gebruik daarvoor organisch meststof die verrijkt is met stikstof en fosfor. Stikstof stimuleert de groei van het blad en de wortels. Fosfor zorgt er vooral voor dat de wortels zich beter ontwikkelen. Organische meststof heeft een langwerkend effect en voorkomt dat de jonge plantjes verbranden.

Irrigatie

Bij normale temperaturen kan gras een lange periode zonder regen. Het wortelt meestal tot 10 cm diep, maar sterkere wortels kunnen tot 20 cm diep water halen. Jonge grasplantjes hebben nog geen ontwikkeld wortelstelsel. Na het doorzaaien moet de bodem dan ook gedurende een lange periode vochtig worden gemaakt. Bij voorkeur gebeurt dit dankzij de regen. Indien het niet regent, kan je het gazon best besproeien. Zeker op zonnige dagen wanneer de graad van verdamping hoog is.

Bevochtig de bodem overvloedig. Doe dit op een zachte, geleidelijke manier, zodat het vocht de tijd krijgt om in de bodem te trekken en niet afspoelt. Sproei lang genoeg aan één stuk door, zodat de toplaag goed verzadigd wordt. De plantjes krijgen namelijk niet de kans om al het gesproeide water op te nemen. Een deel ervan verdampt opnieuw en een deel sijpelt door naar diepere bodemlagen, waar het buiten het bereik ligt van de jonge graswortels. We raden daarom aan om minstens 10 L/m² toe te dienen.

Gazontip

Het beste tijdstip om te irrigeren, is 's avonds net als de zon is ondergegaan of 's morgens vroeg voor de zon opkomt.

Let op: niet elke bodem is even waterdoorlatend. Op zanderige bodems zal het water vlugger in de diepere grond wegsijpelen. Je moet daar dan ook meer water toedienen om dat tegen te gaan. In kleibodems zal het vocht niet zo gemakkelijk doordringen en zal de bovenlaag vlugger verzadigd zijn.

Wanneer mag je na het doorzaaien een eerste keer maaien?

Na het doorzaaien moet je de betreding van het gazon beperken, zodat het fragiele nieuwe gras niet gestoord wordt in zijn groei. Je moet het gras immers de tijd geven om zich goed aan de bodem te verankeren door een diepe, brede wortelstructuur uit te bouwen. We willen dat het jonge gras al zijn energie in de ontwikkeling van een wortel stopt, omdat dat zijn overlevingskansen vergroot. Stel de eerste maaibeurt zo lang mogelijk uit om het gras zoveel mogelijk tijd te geven om zijn wortels te ontwikkelen. De maaimessen geven het jonge gras een enorme klap en ook de zuigkracht onder het maaidek is krachtig. Als de wortel niet stevig genoeg is, wordt het jonge grasplantje tijdens het maaien uit de grond gerukt.

Laat de grashalmen groeien tot op het punt waar ze om dreigen te vallen en de ernaast liggende plantjes verstikken. Gemiddeld kun je wachten tot het gras ongeveer 8 cm lang is. Maai het gras slechts tot de helft terug. Maak bij een verjongd gazon het interval tussen de eerste maaibeurten zo lang mogelijk. Het langere gras gaat ook de verdamping van vocht uit de bodem tegen. Na een aantal maanden, als je merkt dat de bladeren breed geworden zijn, kun je aannemen dat ook het wortelnet inmiddels stevig uitgebouwd is. Dan kun je de maaifrequentie verhogen naar één of twee keer per week.

Wacht om een doorgezaaid gazon te maaien tot het gras ongeveer 8cm lang is.
Wacht om een doorgezaaid gazon te maaien tot het gras ongeveer 8cm lang is.

Laat je het doorzaaien liever over aan een specialist die over een professionele doorzaaimachine beschikt? Contacteer dan een Gazonexpert uit jouw buurt!

Blijf steeds op de hoogte

Met de gazonkalender en onze maandelijkse gazonupdates blijf jij steeds op de hoogte van wat er moet gebeuren in jouw tuin!

Schrijf je in voor de maandelijkse gazonupdates en zie je gazon tot leven komen.

naar de gazonkalender

Gerelateerd blogitems